W Polsce najwyższym prawem jest Konstytucja z 1997 r.
W życiu człowieka jak i państwa szczególne znaczenie mają wartości trwale użyteczne dla człowieka: wolność, bezpieczeństwo, sprawiedliwość, równość, proporcjonalność, efektywność, porządek, przewidywalność, praworządność i inne prawa naturalne. Natura człowieka powoduje, że jest on istotą stadną, działającą w strukturach grupowych. Najwyższą formę organizacji grupowej jest państwo - samowystarczalna wspólnota równych ludzi zamieszkujących konkretny obszar ziemski, mająca na celu doskonałe ich życie. Wszelkie inne władze są zależne od państwa.
Kultura prawna wyraża ideowo-prawny stan państwa, który obejmuje poglądy prawne i poziom doskonałości regulacji prawnych zarówno co do treści jak i formy, a także poziom działalności zmierzających do realizacji norm prawnych, efektywność środków zabezpieczających, stabilność regulacji prawnych, poziom informowania społeczeństwa o prawie i zakres wykształcenia prawniczego. Zdrowe społeczności współpracują na zasadach demokratycznych. Demokracja jest wartością moralną i drogą do osiągania innych wartości. W małych grupach obowiązuje demokracja bezpośrednia. W większych jest ona niemożliwa. Zastępuje się ją demokracją pośrednią. bezpośrednia nie jest możliwa w grupach, w których nie może zebrać się większość jej członków w celu zajmowania się sprawami państwa. Zastępuje ją demokracja pośrednia realizowana poprzez demokratycznie wybranych przedstawicieli społeczności i kierujące pracą podległych im organów państwowych. Organem państwowym jest osoba lub grupa osób, której większość społeczności danego państwa przydzieliła prawo do podejmowania działań władczych w imieniu całej społeczności państwa.
Istnienie społeczności wiąże się z istnieniem prawa. Prawo są to normy postępowania, tj. wzorzec będący podstawą do podziału zachowań na niekolidujące przede wszystkim z wartościami uniwersalnymi zwanymi prawem naturalnym, jak też interesami całej społeczności, i kolidujące z nimi. U podłoża prawa leżą określone oceny będące rezultatem obserwacji, wyciągniętych wniosków z tych obserwacji, przeżyć psychicznych przez nie wywołanych. Konsekwentnie, w prawie znajduje odzwierciedlenie ocena społeczeństwa oparta na jego wiedzy, potrzebach i interesach. Prawo jest więc drogowskazem na mapie rzeczywistości społecznej, jak postępowania a jak nie. Państwo zaś poprzez działania przedstawicieli społeczności i podległych im organów państwowych jest strażnikiem przestrzegania prawa poprzez stanowienie przepisów prawnych zawartych w aktach prawnych.
Prawo stanowione jest zgodne i wynika z prawa naturalnego. Jakikolwiek akt bądź postępowanie niezgodne z prawem naturalnym nie jest aktem prawa, lecz aktem bezprawia. Jeżeli aparat państwowy nie podejmuje działań zmierzających do wyegzekwowania przestrzegania konkretnego aktu prawa stanowionego, przepis taki określa się nazwą prawo martwe. Długotrwałe niestosowanie lub nieprzestrzeganie w praktyce określonego przepisu skutkuje utratą przez niego mocy obowiązującej, bowiem przestaje on zawierać w sobie normę prawną na zasadzie desuetudo, tj. odzwyczajenia. Desuetudo opiera się na behawioralnym kryterium: przepis prawa nie obowiązuje, ponieważ nie jest przestrzegany. O dopuszczalności przyjęcia desuetudo decydują ostatecznie organy państwa o odpowiednio wysokiej pozycji hierarchicznej. Można wskazać na „nieaktualność” danego przepisu przez wykazanie, że w zmienionej sytuacji jest on nieprzydatny jako środek do osiągania zamierzonych przez prawodawców celów lub współcześnie okazuje się być środkiem drastycznie nieekonomicznym albo, że realizowanie danej normy zagraża realizacji celów współcześnie deklarowanych lub przypisywanych prawodawcom jako cele priorytetowe.
Współczesnym przykładem zastosowania desuetudo jest rozwiązanie problemu prawnego, jaki zrodził się po 1989, kiedy to wśród niektórych prawicowych działaczy i ugrupowań politycznych pojawiły się tezy o dalszym obowiązywaniu konstytucji kwietniowej z 1935, nigdy formalnie nieuchylonej (patrz: Diariusz Senatu RP z prac komisji senackich 17 marca 1998 r.). Nadto, spór o to, która Konstytucja obowiązuje aktualnie, rozstrzyga art. 8 ust. 1 Konstytucji z 1997 r. i obowiązująca w Polsce zasada z prawa rzymskiego lex posteriori derogat legi priori (łac. ustawa późniejsza uchyla ustawę wcześniejszą). Konsekwentnie, Konstytucja RP z 1997 r. jest najwyższym prawem Rzeczypospolitej Polskiej. Wszelkie przepisy z innych aktów muszą być z nią zgodne. W przeciwnym razie nie zawierają norm prawnych i przez to nie istnieje obowiązek ich przestrzegania. Nie można ukarać kogokolwiek za ich nieprzestrzeganie. Przykładem jest nieprzestrzeganie niekonstytucyjnych zaleceń Rady Ministrów Mateusza Morawieckiego wydanych w formie rozporządzeń pod pretekstem zwalczania jak dotąd niewykrytego wirusa SARS-CoV-2. Utrwalona linia orzecznictwa sądowego jest w tym temacie stanowcza: jeżeli demokratyczne prawo do nakłada obowiązku określonego zachowania, nikt nie może zmuszać nikogo do takiego zachowania. Działanie sprzeczne z tą zasadą jest działaniem bezprawnym.
_________________________________________________
Jeżeli niniejszy artykuł spodobał się Tobie, wspomóż mnie poprzez wpłatę dowolnej kwoty na mój rachunek bankowy podany w nagłówku strony lub poprzez paypal: paypal.me/adamkloszewski