Facebook ocenzurował prawdę

Cenzura prawdy o Covid-19 jest nielegalną prewencją prasy na zamówienie establishmentu.

Zgodnie z treścią opublikowaną na stronie internetowej https://dorzeczy.pl/obserwator-mediow/450222/zuckerberg-o-covid-cenzurowane-tresci-okazaly-sie-prawda.html Zuckenberg stwierdził, iż cenzura treści podważających propagandę plandemiczną była spowodowana tym, iż "nie było czasu, aby w pełni zweryfikować kilka podstawowych naukowych założeń".

Niestety, uważam, że wielu przedstawicieli establishmentu zlekceważyło kilka faktów i poprosiło o ocenzurowanie treści, które z perspektywy czasu okazały się, bardziej dyskusyjne lub prawdziwe – nie krył Zuckerberg. Założyciel Facebooka dodał, że "to naprawdę podważa zaufanie", a "pytania dotyczące tego, jak sobie z tym poradzić, są bardzo zniuansowane".

Zuckerberg był pytany o stosowaną przez platformy społecznościowe cenzurę treści. Biznesmen tłumaczył, że są dziedziny, gdzie cenzurę należy stosować i panuje co do tego powszechny konsensus. Wymienił tu w tym kontekście: podżeganie do przemocy, terroryzm i wykorzystywanie seksualne dzieci.

W zakresie tzw. treści uznanych za wprowadzające w błąd, dyrektor generalny Mety dalej chce zdawać się na opinie "niezależnych weryfikatorów" (fakt checkkers), oznaczających jako "dezinformację", lub "częściową dezinformację" treści, które w ich ocenie takimi są.

Zuckerberg: Trudno ustalić granicę między faktem a opinią

Prowadzący zapytał, jak Zuckerberg radzi sobie w przypadku zagadnień, wobec których panuje w społeczeństwie silna polaryzacja opinii, czyli np. skuteczność szczepionek przeciw COVID-19, gdzie Meta nie może zdać się na zdanie większości. Zuckerberg nie udzielił jasnej odpowiedzi. – Myślę, że naprawdę trudno ustalić, gdzie wytyczyć granicę między tym, co jest faktem, a co opinią, ponieważ natura nauki polega na tym, że nic nigdy nie jest w 100 proc. pewne – powiedział.

– Możesz obalić pewne rzeczy, ale ciągle testujesz nowe hipotezy i analizujesz ramy, które były od dawna utrzymywane, i od czasu do czasu wyrzucasz coś, co działało przez bardzo długi czas. To bardzo trudne (…) Ale myślę, że tylko dlatego, że jest to bardzo trudne i tylko dlatego, że są to skrajne przypadki, nie oznacza to, że nie powinieneś próbować dawać ludziom tego, czego szukają – powiedział.

Jednakże, zgodnie z art. 54 Konstytucji RP - a jest to akt prawny najwyższej wagi na terytorium RP:

1. Każdemu zapewnia się wolność wyrażania swoich poglądów oraz pozyskiwania i rozpowszechniania informacji.

2. Cenzura prewencyjna środków społecznego przekazu oraz koncesjonowanie prasy są zakazane. (...)

Prasę można wydawać m.in. za pośrednictwem platformy masowej komunikacji, jaką jest Facebook. Jak wskazał WSA w Warszawie w wyroku z dnia 10 grudnia 2021 r. sygn. akt II SAB/Wa 403/21 W pierwszej kolejności należy wskazać, iż w świetle ustawy z dnia 26 stycznia 1984 r. Prawo prasowe (…) nie budzi wątpliwości legitymacja czynna (...) redaktora naczelnego (...) jako kierującego redakcją. Zarówno bowiem dziennikarz, jak i tak rozumiany redaktor naczelny , mieszczą się w pojęciu „prasa” w rozumieniu ustawy. ( … ) Prasą są także wszelkie istniejące i powstające w wyniku postępu technologicznego środki masowego przekazywania, w tym także (…) upowszechniające publikacje periodyczne za pomocą druku, wizji, fonii lub innej techniki rozpowszechniania, a także zespoły ludzi i poszczególne osoby zajmujące się działalnością dziennikarską. Dziennikarzem jest zaś osoba zajmująca się redagowaniem, tworzeniem lub przygotowywaniem materiałów prasowych (…).

Zgodnie z art. 7 ust. 2 ustawy z dnia 26 stycznia 1984 r. Prawo prasowe (Dz. U. 1984 Nr 5 poz. 24 z późn. zm.) W rozumieniu ustawy:

(...)

5) dziennikarzem jest osoba zajmująca się redagowaniem, tworzeniem lub przygotowywaniem materiałów prasowych, pozostająca w stosunku pracy z redakcją albo zajmująca się taką działalnością na rzecz i z upoważnienia redakcji; (...)

7) redaktorem naczelnym jest osoba posiadająca uprawnienia do decydowania o całokształcie działalności redakcji. (...)

Osoba wykonująca zdefiniowane ustawowo czynności dziennikarskie na rzecz zarejestrowanego dziennika lub czasopisma jest dziennikarzem w rozumieniu Prawa prasowego.

SN w postanowieniu z dnia 17 kwietnia 2018 r. Sygn. Akt. IV KK 296/17 wywiódł iż w ocenie Sądu Najwyższego przy interpretacji przepisu (…) który od daty wejścia w życie nie był modyfikowany, należy zastosować wykładnię celowościową pod kątem możliwości ustalenia rozumienia określonych przepisów prawa, biorąc pod uwagę rozwój osiągnięć technicznych, cywilizacyjnych i potrzeb współczesnych (wykładnia dynamiczna). Treść normy przepisu (…) ulega zatem zmianie w czasie wraz ze zmianą sytuacji i skoro ustawodawca dotychczas nie zmienił tego przepisu, to przyjąć należy, że opowiada się za jego utrzymaniem, ale w nowych warunkach, tj. przy uwzględnieniu rozwoju technologii informatycznych. (...) Choć ustawodawca wskazał w tej ustawie na „prasę”, to jednak pojęcie to odczytywać należy biorąc pod uwagę rozwój osiągnięć technicznych, cywilizacyjnych i potrzeb współczesnych (wykładnia dynamiczna).

W toku działalności wydawniczej redaktorzy naczelni spotykają się z masowym blokowaniem przez administratorów Facebook'a możliwości dystrybucji materiałów prasowych, a nawet cenzury tych materiałów czy też cenzury prewencyjnej polegającej na blokowania możliwości umieszczania jakichkolwiek treści na platformie. M.in. wskutek tego typu działań usuwane są materiały prasowe, a także ograniczane są tzw. zasięgi - czyli poziom dystrybucji prasy poprzez nakładane blokady. W tym możliwość dalszego przekazywania materiałów prasowych czyli tzw. udostępniania.

Prawo prasowe wychodzi naprzeciw potrzebie zapewnienia poszanowania praw dziennikarskich:

Art. 43. Kto używa przemocy lub groźby bezprawnej w celu zmuszenia dziennikarza do opublikowania lub zaniechania opublikowania materiału prasowego albo do podjęcia lub zaniechania interwencji prasowej – podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.

Art. 44. 1. Kto utrudnia lub tłumi krytykę prasową – podlega grzywnie albo karze ograniczenia wolności.

2. Tej samej karze podlega, kto nadużywając swego stanowiska lub funkcji działa na szkodę innej osoby z powodu krytyki prasowej, opublikowanej w społecznie uzasadnionym interesie.

Pomijając odpowiedzialność karną sprawcy naruszenia praw dziennikarskich, poszkodowanym dziennikarzom przysługuje prawo do sądowego zabezpieczenia ich praw do publikacji na Facebook'u poprzez zobowiązanie sprawców naruszeń do zapłacenia na ich rzecz odpowiednio wysokich kwot za każdorazowe ponowne naruszenie ich prawa do swobodnej publikacji prasowej. Kwoty te muszą być na tyle wysokie, aby miały charakter prewencyjny i powstrzymały sprawców nielegalnej prewencji prasy od ponownego naruszania prawa. W tego rodzaju postępowania Sąd bowiem miarkuje wartość świadczenia w ostatecznym orzeczeniu.

Występując z roszczeniem należy pamiętać o złożeniu wniosku o zwolnienie lub o obniżenie wysokości kosztów postępowania ponoszonych przez wnioskodawcę. Jak wskazał SN w postanowieniu z dnia 14 października 1983 r. sygn. akt I CZ 151/83 (OSNC 1984/5/82) obciążenie strony kosztami sądowymi których łączna wysokość przekracza jednomiesięczne dochody, oznacza iż strona z założenia może nie być zdolna do ich poniesienia. Zwłaszcza, jeżeli nie jest przedsiębiorcą w prawnym rozumieniu znaczenia tego określenia, albowiem nie prowadzi działalności gospodarczej. W tym miejscu konieczna jest wiec uwaga natury ogólnej odnoszącej się do twierdzenia, że instytucja prawa pomocy jest wyjątkiem od ogólnej reguły a państwo nie ma obowiązku kredytowania stron procesu. Otóż w demokratycznym państwie prawa zapewnienie obywatelom dostępu do sadu nie jest łaską jaką państwo może obdarzyć obywateli, ale jego obowiązkiem konstytucyjnym. Zwolnienie od kosztów sadowych nie jest wiec żadnym kredytem, ale spełnieniem przez Państwo obowiązków. Odnosząc się z kolei do ewentualnych twierdzeń o rzekomym obowiązku gromadzenia środków na uiszczenie takiego kosztu to przywołać w tym miejscu należy uzasadnienia Postanowienia z dnia 28 grudnia 2018 r. Sądu Okręgowego w Krakowie w sprawie pod sygn. akt II Cz 2965/18, w którym to uchylając postanowienie Sadu I instancji o odmowie zwolnienia powoda z kosztów sądowych wskazano:

Sąd Okręgowy, powołują się na Art. 6 Europejskiej Konwencji o ochronie Praw Człowieka i podstawowych wolności i bogate orzecznictwo Trybunału Praw Człowieka w Strasburgu ( por. np. wyrok z dnia 20 stycznia 2010 r. Palewski przeciwko Polsce skarga 32971/03 ) nie podziela stanowiska Sądu pierwszej instancji wskazującego na powinność strony gromadzenia środków pieniężnych na pokrycie kosztów postępowania.

Przyjęte przez państwo polskie zobowiązanie do przestrzegania przyznanych w Konwencji praw jednostkom oznaczać musi respektowanie tych praw przez organy stosujące prawo, a co za tym idzie uwzględnienie w procesie stosowania prawa orzecznictwa Trybunału. Europejska Konwencja o ochronie Praw Człowieka i podstawowych wolności jest umowa międzynarodową ratyfikowaną za uprzednią zgodną wyrażoną w ustawie i jako taka ma pierwszeństwo stosowania przed ustawą, w tym przepisami Polskiego Kodeksu postępowania cywilnego, jeżeli ustawy nie da się pogodzić z umową międzynarodową ( Art. 91 ust. 1 Konstytucji ). Oznacza to, ze wykładnia Art. 102 KPC musi uwzględniać standard wynikający z Konwencji.

Z tych samych względów argumentem przemawiającym za odmową zwolnienia od kosztów sądowych nie może być to, ze w CEiDG widnieje wpis, z którego wynika, że działalność powoda nie została wyrejestrowana, skoro powód oświadczył, że działalności faktycznie nie prowadzi i nie przynosi mu ona dochodów. Sam wpis w rejestrze nie może być przesądzający. Takie bowiem sytuacje nie należą do rzadkości. W swoim orzecznictwie Europejski Trybunał Praw Człowieka zwrócił uwagę na to, że Sądy krajowe nie mogą podważać wiarygodności informacji o stanie majątkowym strony w oparciu o hipotetyczne twierdzenia (… ) Ponadto wskazał na obowiązek uzasadniania postanowień odmawiających zwolnienia od obowiązku ponoszenia kosztów sądowych w oparciu o zgromadzony materiał dowodowy w sprawie z wyłączeniem argumentacji opierającej się na hipotezach ( wyrok z dnia 19 czerwca 2001 w sprawie Kreuz przeciwko Polsce skarga 28249/95, wyrok z dnia 26 lipca 2005 w sprawie Jedamski, Jedamska przeciwko Polsce sprawa nr 73547/01 )

Podobne stanowisko zająć Sąd Najwyższy, który uchylając postanowienie SA w Warszawie w uzasadnieniu postanowienia z dnia 17 września 2020 r. sygn. akt I CZ 7/20 dodatkowo wskazał:

Powód złożył zażalenie na postanowienie z dnia 6 grudnia 2019 r. o odrzuceniu skargi kasacyjnej po nieuwzględnieniu w całości zwolnienia od kosztów (… ) Katalog zaskarżalnych do Sądu Najwyższego postanowień jest zamknięty i nie obejmuje postanowienia sądu drugiej instancji w przedmiocie zwolnienia od kosztów sądowych. Nie oznacza to jednak, że niezaskarżalne jest postanowienie sądu drugiej instancji odmawiające zwolnienia od opłaty od skargi kasacyjnej uchyla się spod jakiejkolwiek kontroli Sądu Najwyższego (… ) Zażalenie powoda skierowane do odrzucenia skargi kasacyjnej ( … ) sprowadza się wyłącznie do zarzutów dotyczących wadliwości postanowienia o oddaleniu wniosku o zwolnienie (… ) Oznacza to, że wolą skarżącego było rozpoznanie przez Sąd Najwyższy także tego rozstrzygnięcia Sądu Apelacyjnego (… )

W związku z tym trzeba zważyć, że w świetle dotychczasowych oświadczeń powoda składanych w trybie Art. 102 u.k.s.c sytuacja powoda nie tylko nie poprawiła się, ale wręcz pogorszyła. Zarówno powód jak i jego żona od chwili wydania postanowień o odmowie zwolnienia od kosztów sądowych podejmowali okresowo pracę, przy czym powód od maja 2019 r. pozostawał bez pracy (… ) Powód wyjaśniając przyczyny pozostawania bez pracy przedłożył zaświadczenie lekarskie dotyczące jego stanu zdrowia. Odnośnie dochodów uzyskiwanych przez żonę , zgodnie z wezwaniem Sadu, złożył odpis jej zeznania podatkowego. Wbrew temu co przyjął Sąd , powód przedstawił te z wymagane dane ( … )

Koniecznym jest zacytowanie oceny materiału dowodowego w zakresie wniosku zawartej w uzasadnieniu Postanowienia z dnia 25 lipca 2018 r. wydanego przez Sad Okręgowy w Katowicach pod Sygn. Akt IV C 699/18 w innej sprawie z udziałem strony:

Przenosząc powyższe uwagi natury ogólnej na grunt rozpoznawanej sprawy zauważyć należy przede wszystkim, że oświadczenie majątkowe złożone przez skarżącego nie było niezupełne. Jak wynika z uzasadnienia zaskarżonego postanowienia oświadczenie to wzbudziło wątpliwość Sądu, który uznał je za niewiarygodne w zestawieniu z informacjami powziętymi z urzędu lub ustalonymi na podstawie powszechnie dostępnych rejestrów a także wobec tego, że nie zostały one potwierdzone dokumentami.

Gdy chodzi o informacje powzięte z urzędu to co do zasady nie jest wykluczone by stanowiły one źródło wątpliwości codo rzetelności oświadczenia. Majątkowego strony i podstawę dla ustalenia, że jej stan majątkowy przedstawia się rzeczywiście odmiennie niż wskazał to w swym oświadczeniu. Tym niemniej w tym zakresie wskazane w uzasadnieniu zaskarżonego postanowienia fakty, dotyczące okoliczności sprzed czterech lat, jak słusznie zarzucił skarżący same w sobie nie dają podstaw dla ustalenia, że pozostają aktualne. Tym samym to, ze w 2014 r. skarżący uzyskał jakiś dochód z prowadzonej działalności gospodarczej, samo w sobie nie podważa wiarygodności jego oświadczenia, że obecnie dochodów z tego tytułu nie osiąga.

Analogicznie fakt, że skarżący nie wyrejestrował ani nie zawiesił prowadzonej działalności gospodarczej (co wynika z wpisu do CEGID, gdzie ujawniono status „aktywna”) nie czyni samym w sobie nieprawdziwym oświadczenia skarżącego iż działalności tej w zakresie transportu faktycznie nie wykonuje i w konsekwencji nie osiąga z niej dochodów. (… )

Podobnie w Postanowieniu z dnia 17 grudnia 2018 r. wydanym przez Sąd Okręgowy w Katowicach pod Sygn Akt IV Cz 644/18 odnosząc się do zarzuty rzekomego ukrywania dochodów przez stronę wskazano : wątpliwości sformułowane przez Sąd Rejonowy dotyczące nie zaprzestania działalności gospodarczej oparte są na nieaktualnych ,a mających miejsce co najmniej przed czterema laty okolicznościach. Nadto sam brak wyrejestrowania działalności nie oznacza, iż faktycznie jest ona wykonywana i co więcej – iż przynosi określone dochody. Wnioskodawca zadeklarował uzyskiwanie dochodów (… ) mimo braku formalnie potwierdzonego stałego zatrudnienia. Wydaje się nader mało prawdopodobne aby jednocześnie zamiarem wnioskodawcy mogło być ukrywanie dochodów. Przedłożenie dokumentów (… ) nie było przedmiotem jakiegokolwiek wezwania kierowanego przez Sad wobec wnioskodawcy , stąd też nie przedłożenie takiej dokumentacji (… ) i poprzestanie przez wnioskodawcę , w sposób mający oparcie na przepisie Art. 117 § 2 KPC (… ) na pisemnym oświadczeniu , nie może być ujmowane jako okoliczność skłaniająca do oddalenia wniosku. Argumentacja Sądu Rejonowego w tym zakresie była wadliwa.

Trzeba natomiast zważyć, że liczba osób pozostających wraz z wnioskodawcą we wspólnym gospodarstwie domowym , wliczając syna na rzecz którego uiszcza on alimenty (1000 zł) wnosi cztery ( … ) Zadeklarowane w oświadczeniu wydatki wynoszą ( … ) jest wszakże oczywiste , że rodzina wnioskodawcy ponosi także koszty wyżywienia ( …. ) Łączne niezbędne wydatki w skali miesiąca odniesione do czteroosobowej rodziny ( starszy syn alimentowany pieniężnie ) wynoszą zatem około 4000 zł co pozostaje konstatacją zupełnie zgodną z doświadczeniem życiowym. W tych warunkach uzyskiwanie prze wnioskodawcę lub jego żonę dodatkowego dochodu ( ponad deklarowany ) w granicach do 2000 zł nie zmieniłoby sytuacji i nie zapewniło możliwości poniesienia kosztów (…) bez uszczerbku w utrzymaniu skarżącego i członków jego rodziny.

Sąd Okręgowy w Katowicach uchylając w dniu 26 czerwca 2018 r. pod Sygn. Akt IV Cz 783/18 postanowienie wydane przez SR w Tychach pod Sygn. Akt I CO 191/18 wskazał:

Warunkiem koniecznym dla uzyskania zwolnienia od kosztów sądowych jest złożenie oświadczenia świadczącego o tym, że strona nie jest w stanie ponieść ich bez uszczerbku dla swego koniecznego utrzymania ( … ) Zwrócenie się o pomoc Państwa w postaci zwolnienia od kosztów sądowych znajduje zatem swoje uzasadnienie dopiero w sytuacji, gdy w drodze odpowiednich oszczędności nie da się wygospodarować potrzebnej kwoty, zaś dalsze ograniczanie wydatków zagrażałoby podstawom egzystencji strony i jej rodziny. Miarodajnym wyznacznikiem przy ocenie zdolności do ponoszenia kosztów sądowych jest bowiem minimalny standard utrzymania, na który składają się żywność, mieszkanie, leki odzież i podstawowe środki czystości. Innymi słowy, strona uprawniona jest do skorzystania ze zwolnienia od kosztów sądowych jedynie wówczas, gdy pokrycie kosztów realizacji podstawowych potrzeb takich jak wyżywienie, mieszkanie, leczenie itp. pozostawia ją bez dodatkowych środków pozwalających na opłacenie kosztów sądowych ograniczając tym samym chronione konstytucyjnie prawo do sądu. (...)

Podobnie Sad Okręgowy w Krakowie w sprawie pod Sygn. Akt II Cz 254/18 uchylając postanowienie Sadu Rejonowego w przedmiocie odmowy zwolnienia od kosztów sądowych wskazał w uzasadnieniu orzeczenia, iż zażalenie zasługiwało na uwzględnienie ( … ) Sąd rozpoznając wniosek (…) ocenia sytuację bytową osoby składającej wniosek, wysokość ewentualnych kosztów, jakie osoba ta będzie musiała ponieść oraz charakter sprawy (…). Nie sposób podzielić poglądu Sądu Rejonowego, że brak możliwości poniesienia kosztów sądowych należy udowodnić, albowiem dokonując obiektywnej oceny sytuacji materialnej , przy uwzględnieniu informacji podanych w oświadczeniu majątkowym ,a także przedłożonych na okoliczność sytuacji majątkowej dokumentów przyjąć należy, iż dochody uzyskiwane w jego gospodarstwie domowym, (...), oraz wskazane przez niego konieczne wydatki wskazują, iż nie ma możliwości uiszczenia opłaty bez uszczerbku w utrzymaniu koniecznym siebie oraz rodziny, co w świetle art. 102 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych skutkować musiało uwzględnieniem złożonego przez niego w tym przedmiocie wniosku. (...) Jak podsumował Sad Okręgowy powyższe uzasadnia wniosek, iż strona nie jest w stanie z tych dochodów wygospodarowywać dodatkowo kwoty tytułem kosztów sądowych bez uszczerbku w utrzymaniu koniecznym, co skutkować musiało uwzględnieniem złożonego wniosku.

Także Sąd Okręgowy w Łodzi w postanowieniu z dnia 8 kwietnia 2019 r. w sprawie pod sygn. akt VIII Pz 29 / 19 wskazał iż z Art. 117 KPC wynika jedynie obowiązek uprawdopodobnienia okoliczności wskazujących niemożność pokrycia kosztów zastępstwa procesowego. Ustawodawca nie nakłada na stronę obowiązku udowodnienia tej okoliczności, strona ma ją tylko uprawdopodobnić.

Sąd Okręgowy zwrócił dodatkowo uwagę na poczynione przez Sąd Rejonowy wnioski dotyczące nieprawidłowości złożonego oświadczenia. Zdaniem Sądu Okręgowego są one za daleko idące. Rozpatrując wniosek o ustanowienie pełnomocnika Sąd I instancji winien kierować się przede wszystkim przedstawionym oświadczeniem majątkowym, złożonymi dokumentami i oświadczeniami weryfikując ewentualnie ich rzetelność. Wydane zaś w niniejszej sprawie postanowienie ,w ocenie Sądu Okręgowego, zostało oparte głównie na domysłach. (...)

Podobnie Sąd Apelacyjny w Katowicach w postanowieniu z dnia 12 września 2016 r. w sprawie pod sygn. akt I ACz 1089/16 stwierdza, iż (...) W tej sytuacji uznać należało, zdaniem Sądu Apelacyjnego, że dochody powoda i jego żony wystarczające na pokrycie bieżących wydatków, nie dają jednak powodowi możliwości poczynienia oszczędności na poczet kosztów sadowych, ani wygospodarowanie kwoty potrzebnej na ich zapłacenie bez uszczerbku w jego utrzymaniu. Odmowa zwolnienia od kosztów w zakresie tej opłaty stanowiłoby w tej sytuacji nieuzasadnione pozbawienie powoda prawa do sądu. Stanowisko takie wyraził Sad Apelacyjny w zakresie kwoty stanowiącej mniej niż połowę kosztów niezbędnych do pokrycia w niniejszym postępowaniu.

Co do zasady badania wniosku o zwolnienie od kosztów i weryfikowania jego prawdziwości wypowiedział w Sąd Okręgowy w Katowicach w postanowieniu z dnia 25 lipca 2018 r. wydanym pod sygn. akt IC Cz 699/18, w którym wskazał, iż (...) gdy zaś chodzi o merytoryczne przesłanki uwzględnienia wniosku o zwolnienie strony od kosztów sądowych, to w świetle art. 102 ust. 2 uksc występuje tylko jedna: brak możliwości poniesienia przez stronę kosztów sądowych bez uszczerbku utrzymania koniecznego dla siebie i rodziny. Jeśli ta przesłanka zachodzi wówczas wniosek podlega uwzględnieniu, brak tej przesłanki skutkuje oddaleniem wniosku. Ustalenia w tym względzie należą do Sądu, który czyni je w pierwszym rzędzie oparciu o oświadczenie strony ubiegającej się o zwolnienie ( art. 102 ust. 1 i 2 uksc ) W razie powzięcia – na podstawie okoliczności sprawy lub oświadczeń strony przeciwnej – wątpliwości co do rzeczywistego stanu majątkowego strony ubiegającej się o zwolnienie od kosztów ,sąd może zarządzić stosowne dochodzenie ( art. 109 ust. 1 uksc ).

(…) Bez zarządzenia takiego dochodzenia zmierzającego do wyjaśnienia kwestii wątpliwych czy tez uzupełnienia braków merytorycznych w informacjach zawartych w oświadczeniu sąd nie może wprost oddalić wniosku o zwolnienie od kosztów sądowych na tej podstawie, że oświadczenie zawiera niepełne, niewiarygodne czy nierzetelne informacje o stanie majątkowym strony. (…) W przeciwnym wypadku odmowę zwolnienia od kosztów sądowych ocenić należy jako dowolną i oparta na niewystarczających podstawach.

Nadmienić należy, że strona wnosząca o zwolnienie od kosztów sądowych ma obowiązek jedynie złożyć oświadczenie (…) Nie ma natomiast obowiązku dołączyć do tego oświadczenia dowodów potwierdzających jego prawdziwość.(…) Bez zarządzenia dochodzenia zmierzającego do wyjaśnienia kwestii wątpliwych czy tez uzupełnienia braków merytorycznych w informacjach zawartych w oświadczeniu sąd nie może odmówić zwolnienia od kosztów tylko dlatego, że zawarte w oświadczeniu informacje o wydatkach nie zostały poparte dowodami. (…) porównaj postanowienie SN z dnia 5 grudnia 2013 r. V CZ 69/13.

(…) Prawda jest, że każdy z uczestników postępowania sądowego winien liczyć się z koniecznością ponoszenia wydatków sądowych i dla ich pokrycia poczynić odpowiednie oszczędności , ograniczając wydatki do niezbędnych (… ) Mając zaś na uwadze aktualną aktualna wysokość dochodów i wydatków gospodarstwa domowego skarżącego , zaoszczędzenie w tygodniowym terminie kwoty potrzebnej na pokrycie kosztów sądowych w niniejszej sprawie uznać należy za nierealne. W tej sytuacji pochopna decyzja o odmowie zwolnienia skarżącego od kosztów sądowych w istocie pozbawiłaby go możliwości dochodzenia swych praw na drodze sądowej. ( … ) Mając powyższe na uwadze Sąd orzekając na podstawie ( …. ) zmienił zaskarżone postanowienie poprzez przyznanie skarżącemu zwolnienia w zakresie objętym jego wnioskiem tj. co do obowiązku uiszczenia kwoty 100 zł.

Sąd Rejonowy Katowice Wschód oceniając postanowienie referendarza wskazał w postanowieniu z dnia 4 lutego 2020 r. sygn. akt VII GNc 1642/19 iż zmienia postanowienie w przedmiocie wniosku o zwolnienie od kosztów sądowych i wniosek ten uwzględnia, albowiem:

w ocenie sadu wniosek zasługuje na uwzględnienie. Wyjaśnienia zawarte w skardze dotyczące choroby i braku możliwości podjęcia zatrudnienia sąd uznał za wiarygodne i zasługujące na podzielenie. Faktem jest , że u powoda w maju ujawniły się objawy śmiertelnie niebezpiecznej choroby neurologicznej , które to objawy polegały na zaburzeniach widzenia . Powód nie pracował 6 miesięcy pozbawiony został dochodów, od maja utrzymywał się wyłącznie z dochodów żony, które są niskie i musi polegać na finansowej pomocy rodziców.

Natomiast Sąd Apelacyjny w Warszawie w postanowieniu z dnia 5 czerwca 2020 r. pod Sygn. Akt I C 744/20 zmieniając zaskarżone postanowienie referendarza oddalające wniosek o zwolnienie od kosztów wskazał: mając na względzie treść złożonych w sprawie dokumentów, w tym oświadczenie o stanie rodzinnym majątku, dochodach i źródłach utrzymania, oraz dalszych faktów wskazanych w skardze na orzeczenie referendarza Sąd dał wiarę twierdzeniom powoda o skrajnej zmianie jego sytuacji ekonomicznej. Powód prowadzi działalność gospodarczą w ramach samozatrudnienia na rynku transportowym, a w związku ze stanem epidemii jest to jeden z tych sektorów gospodarki, który został najbardziej dotknięty ograniczeniami w przemieszczaniu się ludności oraz transporcie towarów , zwłaszcza na rynku międzynarodowym. Deklarowany brak dochodów z prowadzonej przez powoda i jego małżonki działalności gospodarczej zdaniem Sądu uzasadnia zwolnienie powoda od kosztów sądowych.

W identyczny sposób możliwości finansowe oceniają sądy administracyjne. Dla przykładu WSA w Krakowie w postanowieniu z dnia 1 marca 2021 r. Sygn. Akt II I SA/Kr 2120, IIISPP/Kr 1972/20 wskazał iż:

Przyznanie prawa pomocy osobie fizycznej na podstawie Art. 245§ 1 w/w ustawy przysługuje, gdy osoba wykaże, ze nie jest w stanie ponieść jakichkolwiek kosztów postępowania ( prawo pomocy w zakresie całkowitym ) lub gdy wykaże, że nie jest w stanie ponieść pełnych kosztów postępowania bez uszczerbku utrzymania koniecznego dla siebie i rodziny ( prawo pomocy w zakresie częściowym).

Wskazać w tym miejscu należy, że Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 24 marca 2011 r. Sygn Akt I Pz 3/11 wskazał iż „nadmierna wysokość kosztów procesu może być potraktowana w konkretnej sytuacji jako ograniczenie prawa do Sądu (…) Dotyczy to przede wszystkim opłat sądowych”. Natomiast w jednym z pierwszych publikowanych Postanowień Sąd Najwyższy stwierdził iż „ dla oceny zasadności wniosku znaczenie winien mieć stan majątku i dochodów ubiegającego się o zwolnienie w chwili wniesienia prośby” (patrz Postanowienie SN z 19 września 1935 r. Sygn Akt C II 874/35). Zasadom tym uchybił Sąd orzekając w sprawie.

Jak wskazał Trybunał Konstytucyjny w uzasadnieniu Wyroku w sprawie sygn. akt SK2/15 formalne warunki dochodzenia praw przed sądem nie mogą także prowadzić do nieproporcjonalnego utrudnienia w korzystaniu z przewidzianych prawem środków odwoławczych. Posłużenie się rozwiązaniami nakładającymi na jednostkę wymogi (…), które nie realizują celów identyfikowanych na gruncie konstytucyjnym może stanowić wyraz nadmiernego formalizmu. Ustawodawca nie może wprowadzać rozwiązań arbitralnych, ograniczających nadmiernie i bez istotnych racji prawa procesowe strony, których realizacja stanowi warunek prawidłowego i sprawiedliwego rozstrzygnięcia sprawy. Do naruszenia gwarancji konstytucyjnych związanych z prawem do sądu dochodzi m.in. wówczas, gdy ograniczenie uprawnień procesowych stron (strony) będzie nieproporcjonalne dla realizacji takich celów jak zapewnienie większej efektywności postępowania czy szybkości, a jednocześnie uniemożliwiało właściwe zrównoważenie pozycji procesowej stron (zob. wyroki z: 16 listopada 2011 r., sygn. SK 45/09, OTK ZU nr 9/A/2011, poz. 97, cz. III, pkt 6.2; 30 października 2012 r., sygn. SK 8/12, OTK ZU nr 9/A/2012, poz. 111, cz. III, pkt 3; 8 kwietnia 2014 r., sygn. SK 22/11, OTK ZU nr 4/A/2014, poz. 37, cz. III, pkt 3.1).

Zasada sprawiedliwości proceduralnej nie sprzeciwia się ustanawianiu procedur wymagających spełnienia przez jednostki określonych wymagań dla realizacji lub ochrony swoich praw. Przyjęte procedury powinny mieć jednak charakter gwarancyjny, czyli nie ograniczać dochodzenia przyznanych wolności i praw, lecz je umożliwiać. Oceniając przyjętą procedurę z punktu widzenia jej zgodności z zasadą sprawiedliwości (rzetelności) proceduralnej, należy wziąć pod uwagę także charakter i cel badanego postępowania. Niezgodność przepisów postępowania z zasadą sprawiedliwości proceduralnej następuje, gdy (…) zamiast gwarantować, rzeczywiście ogranicza dochodzenie praw przez jednostki (zob. wyrok z 12 lipca 2011 r., sygn. SK 49/08, OTK ZU nr 6/A/2011, poz. 55, cz. III, pkt 5.1).

Reasumując, należy przytoczyć stanowisko Sądu Najwyższego zawarte w Postanowieniu z dnia 12 stycznia 2017 r. wydanym pod sygn. akt II Pz 27 / 16: Rygoryzm Sądu drugiej instancji jest nadmierny. (… albowiem ) Spostrzeżenie to koreluje z kwestią natury ogólnej. Formalizm procesowy stanowi rękojmię nieodwracalności skutków procesowych, przez co dochodzi do stabilizacji samego postępowania. Właściwość ta nie ma jednak charakteru bezwzględnego. Każdy ma bowiem prawo do sprawiedliwego rozpoznania swojej sprawy (art. 45 ust 1 Konstytucji Rzeczpospolitej Polskiej).

__________________________________________________________

Autorem niniejszego artykułu prasowego jest Pan Marek Jarocki - wykładowca w jednej ze śląskich uczelni wyższych i redaktor naczelny czasopisma "Centralny Szpital Psychiatryczny" wpisanego przez Sąd Okręgowy w Katowicach do rejestru dzienników i czasopism pod poz. Pr.3016. Jeżeli artykuł spodobał się Tobie, wspomóż jego Autora poprzez wpłatę dowolnej kwoty na jego rachunek bankowy:

Marek Jarocki 60 2490 0005 0000 4000 7234 4956